26. veljače 2024. | 1409 prikaza.

SRBIJANSKI POVJESNIČAR – Kada je 1991. izbio rat u Hrvatskoj, Srpska dobrovoljačka garda Željka Ražnatovića Arkana aktivno je sudjelovala u ratu, vršeći zločine nad hrvatskim i mađarskim civilima, i nitko za to nije odgovarao

Željko Ražnatović Arkan (1952.-2000.) bio je srpski kriminalac, ratni zločinac i ratni profiter. U SFR Jugoslaviji obnašao je dužnost državnog agenta i državnog ubojice, a tijekom i nakon Domovinskog rata i rata u BiH bio je vođa srbijanske paravojne postrojbe Srba “Srpska dobrovoljačka garda”. O toj je postrojbi izašao jako zanimljiv članak u najnovijem broju znanstvenog časopisa „Polemos“. Naslov članka je „Srpska dobrovoljačka garda u ratu u Hrvatskoj 1991.: novi prilozi za istoriju srpskih paravojnih formacija“, a autor je srbijanski povjesničar Kosta Nikolić.

U uvodu stoji“ U tekstu se piše o Srpskoj dobrovoljačkoj gardi, srpskoj paravojnoj formaciji, koja je učestvovala u ratu u Hrvatskoj i bila odgovorna za brojne ratne zločine. Njen osnivač i vođa bio je Željko Ražnatović, pre rata jedan od najtraženijih kriminalaca u Zapadnoj Evropi zbog čitavog niza pljački i ubistava. Kada je 1991. izbio rat u Hrvatskoj, SDG je aktivno učestvovao u sukobima na području Istočne Slavonije, vršeći zločine nad hrvatskim i mađarskim civilima. Ti zločini i veze SDG-a sa srpskom policijom te vojnim i političkim establišmentom bili su sastavni deo više osuđujućih presuda pred Tribunalom u Hagu. Međutim, nijedan pripadnik SDG-a nije procesuiran za ove zločine. Posle rata Srpska dobrovoljačka garda je rasformirana, a njeno jezgro ušlo je u sastav Jedinice za specijalne operacije resora državne bezbednosti Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije.“

Grob Željka Ražnatovića Arkana u Beogradu. (Wikimedia Commons)

Ovdje donosimo autorov zaključak: „Nasleđujući jugoslovenski sistem sa ozbiljnim deficitom u vladavini prava i moćnim represivnim aparatom, Srbija se pod Miloševićem transformisala u fasadnu demokratiju prožetu otrovnom nacionalističkom ideologijom. Potonuće u etnonacionalistički rat stvorilo je uslove za dalju eroziju legitimnog autoriteta i na kraju izbrisalo razliku između režima i državnih institucija. U tom poretku, Milošević je bio neka vrsta „metafizičkog suverena“ koji je u svakom trenutku bio slobodan da odredi karakter, zadatke i domete autoriteta države i prava. Srbija je tako postala primer privatizovanog „kartela-države“ u kojoj je višeslojni aparat nasilja razvijen u složenu kriminalnu mrežu zaštićenu „državnim insignijama“. Ta kriminalna mreža, organizovana i štićena od Državne bezbednosti Srbije, upotrebljena je u ratovima u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Kada je Zoran Sokolović 28. juna 1991. Državnoj bezbednosti naredio pokretanje tajne operativne akcije „Pauk“, saopštio je da je njen osnovni cilj zaštita Srba na teritorijama „na kojima su ugrožena njihova osnovna prava, slobode, životi i imovina“. Umesto „zaštite Srba“, izvršeni su brojni zločini i neljudski postupci nad nesrpskim civilnim stanovništvom za koje su tek retki pojedinci preuzeli odgovornost.

Suočavanje sa totalitarnim nasleđem i transformacija jednog društva iz autoritarnog u demokratsko, nikada nisu jednostavni procesi. Prevrat od 5. oktobra 2000. stavio je na probu snagu srpskog društva da uspostavi kritički odnos prema neposrednoj prošlosti, ali i da izvede „bilans istorije“ tokom koje nijedna od realnih država u kojoj je živeo srpski narod nije stvorila moderno društvo. Umesto toga, deo pobedničke koalicije uobličio je strategiju kontinuiteta s prethodnom epohom preko pozivanja na odbranu nacionalnog identiteta i „dostojanstva“. To je u praksi značilo minimiziranje ili čak negiranje ratnih zločina počinjenih u ratovima izazvanih raspadom Jugoslavije, ali i autoritarne prirode tog režima i zločina počinjenih unutar Srbije – od kriminalizacije društva i političkih ubistava, do privrednog kriminala i, posebno, sloma osnovnih moralnih normi. To su bili elementi koji su uslovili snažan otpor reformističkim idejama čiji je simbol bio Zoran Đinđić.

Samo nekoliko dana posle pada Miloševićevog režima, on je označio glavne tokove svog političkog rada, ali i svoje tragične sudbine: „Sledeće godine mi moramo da počnemo najsveobuhvatniji postupak modernizacije naše države od vremena kada je knez Mihailo [Obrenović] ubijen [10. juna 1868] upravo zato što je to hteo, što je hteo da dovede strance, da dovede naše ljude iz Beča i Budimpešte i da modernizuje jednu orijentalnu državu kakva je tada bila Srbija, koja je počivala na ličnim vezama, na klanovima i interesima. Njegova ideja je bila da po ugledu na tada naprednu austrougarsku administraciju modernizuje i srpsku. I jedan od razloga što je bio neomiljen i što je bio ubijen jeste upravo taj. […] Nažalost, do sada su obično stradali reformatori i modernisti“.

Zoran Đinđić je ubijen 12. marta 2003. godine. Glavni organizator atentata bio je Milorad Ulemek, a izvršilac ubistva Zvezdan Jovanović, pripadnici Srpske dobrovoljačke garde od njenog osnivanja. Moderna istorija Srbije obeležena je diskontinuitetom u razvoju i društva i države. Jedinu istrajnost pokazalo je – političko nasilje.“

Cijeli članak možete pročitati ovdje – https://hrcak.srce.hr/file/454509

Zvonimir Despot

Komentari su zatvoreni.